13 Sokoła
Rzeszów, Województwo podkarpackie.
Polska ,35-010
Rzeszów, Województwo podkarpackie.
Polska ,35-010
Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie
Rok odsłonięcia
2013
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik poświęcony polskim działaczom podziemia antykomunistycznego. Monument upamiętniający legendarną postać wojennej i powojennej konspiracji niepodległościowej płk. Łukasza Cieplińskiego oraz jego współpracowników z IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość : Adama Lazarowicza, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Franciszka Błażeja, Józefa Rzepkę, Karola Chmiela. pozbawionych życia w egzekucji 1 marca 1951.
Położenie
Rzeszów, al. Łukasza Cieplińskiego
Położenie względem otoczenia
Pomnik stanął w centrum miasta, przy zbiegu Alei Łukasza Cieplińskiego oraz ulic Moniuszki i Zygmuntowskiej
Tekst inskrypcji
Na cokole „Żołnierzom Wyklętym”
Na rzeźbie Łukasza Cieplińskiego umieszczono jego krótki biogram (z przodu): Płk Łukasz Ciepliński „Pług”. Dowódca inspektoratu AK Rzeszów. Prezes IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Oraz cytat z przesyłanych przez niego grypsów więziennych (z boku): Odbiorą mi tylko życie. A to nie najważniejsze. Cieszę się, ze będę zamordowany jako katolik za wiarę, jako Polak za Polskę niepodległą i szczęśliwą. Jako człowiek za prawdę i sprawiedliwość. Wierzę dziś bardziej niż kiedykolwiek, że idea Chrystusowa zwycięży i Polska niepodległość odzyska, a pohańbiona godność ludzka zostanie przywrócona. To moja wiata i moje wielkie szczęście. Gdybyś odnalazł moją mogiłę to na niej możesz napisać te słowa.
Z tyłu list z fundatorów i emblematy polskich organizacji podziemnych.
Popiersia pozostałych uhonorowanych zawierają krótkie biogramy (z przodu na postumentach):
Płk Adam Lazarowicz „Klamra” 1902-1951, Komendant Obwodu AK Dębica. Zastępca Prezesa IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolności Niezawisłość Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Płk Mieczysław Kawalec „Żbik” 1916-1951, Kierownik Wydziału Informacji IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolności Niezawisłość Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Mjr Józef Batory „Orkan” 1911-1951, Oficer AK Obwodu Kolbuszowa. Kierownik Łączności Zewnętrznej IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Mjr Franciszek Błażej 1907-1951. Oficer Inspektoratu AK Rzeszów, Prezes Obszaru Południowego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Mjr Józef Rzepka „Znicz” 1913-1951. Oficer AK Obwodu Rzeszów. Kierownik Działu Politycznego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolności Niezawisłość Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Kpt Karol Chmiel „Zygmunt” 1911-1951 Oficer AK Obwodu Dębica. Doradca Polityczny Prezesa IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolności Niezawisłość Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu.
Ogólny opis
Pomnik składa się z kilku współistniejących elementów Głównym elementem całego monumentu jest 3 metrowa rzeźba umieszczona po jego prawej stronie, przedstawiająca odlanego z brązu Łukasza Cieplińskiego, ukazana za więziennymi kratami, z podpisem „Żołnierzom Wyklętym”. Na lewo od rzeźby zostały umieszczone na postumentach popiersia członków IV Zarządu WiN: Adama Lazarowicza, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Franciszka Błażeja, Józefa Rzepki i Karola Chmiela pozbawionych życia w egzekucji 1 marca 1951, oraz symbole Armii Krajowej, WiN, Polski Walczącej – obok trzymetrowej postaci pułkownika Cieplińskiego, odlew grypsu pisanego przez Cieplińskiego w więzieniu.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Autorem projektu monumentu i wykonawcą jest Karol Badyna. Projekt zagospodarowania placu wokół pomnika opracował rzeszowski architekt Roman Orlewski. Idea budowy w Rzeszowie pomnika upamiętniającego płk. Cieplińskiego zrodziła się w 2008 roku. Podjęło ją Stowarzyszenie Komitet Budowy Pomnika ppłk. Łukasza Cieplińskiego, na czele którego stanął Wojciech Buczak. Pomnik powstał dzięki wsparciu wielu fundatorów – prywatnych firm, miasta Rzeszowa, Województwa Podkarpackiego, kombatantów, instytucji. W finalnej formie pomnik upamiętnia zarówno Łukasza Cieplińskiego, jak i sześciu członków IV zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Monument został odsłonięty przy Alei Łukasza Cieplińskiego, centralnej arterii Rzeszowa. Odsłonięcia w dniu 17 XI 2013 dokonał ks. infułat Józef Sondej, były kapelan Armii Krajowej oraz członkowie rodzin uhonorowanych członków Zrzeszenia WiN. W uroczystości uczestniczyli członkowie rodzin działaczy Zrzeszenia Wolności i Niezawisłość, kombatanci, biskupi, parlamentarzyści, członkowie Zarządu Województwa, radni Sejmiku, samorządowcy, przedstawiciele władz państwowych, ofiarodawcy budowy pomnika, wojsko oraz młodzież.
Późniejsza historia
Współczesne znaczenie
Pomnik odgrywa istotną rolę w procesie przywracania pamięci o żołnierzach wyklętych. To najstarszy monument poświęcony tej tematyce. Od 2011 w rocznicę zamordowania przywódców IV Zarządu Głównego WiN w dniu 1 marca obchodzone jest polskie święto państwowe pod nazwą Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych, upamiętniające polskich działaczy podziemia antykomunistycznego. Jeden z najważniejszych pomników odsłoniętych w Polsce w XXI w.
Położenie
Galeria zdjęć
