Położenie względem otoczenia

Pomnik stoi we wsi Ossów, ok. 20 km od centrum Warszawy.

Tekst inskrypcji

W obronie Ojczyzny prowadząc żołnierzy do ataku poległ śmiercią bohaterską ks. mjr Ignacy Jan Skorupka kapelan 236 pułku legii akademickiej. Duszę i ciało nasze wydaliśmy za prawa ojczyste, wzywając Boga, aby narodowi naszemu był łaskawym. Fundator budowy pomnika Marian Jeznach.

Ogólny opis

Pomnik ma kształt prostego obelisku postawionego na czworobocznym postumencie z granitu. Obelisk zdobi metalowy krzyż i godło Polski oraz order Virtuti Militari. Częścią założenia są także maszty flagowe, tablice informacyjne i ławki.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Ksiądz Ignacy Skorupka był kapelanem 236. ochotniczego pułku piechoty Legii Akademickiej, złożonego głównie z gimnazjalistów i studentów. Do wojska wstąpił jako ochotnik, by wziąć udział w obronie Warszawy przed zbliżającymi się bolszewikami. Zginął 14 VIII 1920 r. w bitwie pod Ossowem od strzału w głowę, udzielając rannemu ostatniego namaszczenia. W tej bitwie bolszewicy zostali odparci. Była to pierwsza porażka Armii Czerwonej w bitwie o Warszawę. W uroczystym pogrzebie, który odbył się jeszcze w czasie trwania bitwy, uczestniczyło najwyższe duchowieństwo, przedstawiciele władz, generalicji i tłumy ludzi. Tuż po śmierci zrodziła się legenda, według której miał w chwili zwątpienia zmobilizować towarzyszy broni do walki i poprowadził ich do ataku w stule i z krzyżem w ręku, idąc na pewną śmierć. Tak też został utrwalony w malarstwie. Jego śmierć stała się jednym z symboli Bitwy Warszawskiej i elementem legendy „cudu nad Wisłą”, według której zwycięstwo było rezultatem cudu, a nie planu kontrnatarcia autorstwa Józefa Piłsudskiego (wersja taka wykorzystywana była do walki politycznej przez przeciwników Piłsudskiego). W 1921 r. w Ossowie w domniemanym miejscu śmierci księdza Skorupki postawiono krzyż z tablicą informacyjną. Obelisk postawiono w dniu 4 czerwca 1939 r. w pobliżu domu, do którego po bitwie zostało przeniesione ciało księdza Skorupki. Uroczystość odbyła się podczas święta pułkowego 36. pułku piechoty Legii Akademickiej, fundatora pomnika w oprawie ceremoniału wojskowego. Pomnik odsłonił gen. Mieczysław Trojanowski, a mszę polową celebrował biskup Józef Gawlina.

Późniejsza historia

W 1981 lub 1982 r. dzięki zaangażowaniu mieszkańca Ossowa, byłego ułana świadka wojny polsko-bolszewickiej Mariana Jeznacha dokonano renowacji obelisku. Kolejna renowacja pomnika (wraz z otoczeniem) została przeprowadzona w 2017 r. przez Samorządową Instytucję Kultury i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (jednostkę gminną) w ramach zadania „Miejsce walki i śmierci bohaterów 1920 roku – renowacja obelisku księdza Ignacego Skorupki w Ossowie”, w programie "Dziedzictwo Kulturowe", współfinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Współczesne znaczenie

Obelisk jest częścią założenia - parku kulturowego "Ossów - Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 Roku" powołanego w 2009 r. obok:

- kaplicy i cmentarza wojennego (z mogiłami poległych w bitwie pod Ossowem)

- krzyża ks. Ignacego Skorupki z 1921

- krzyża (znaczącego miejsce, do którego doszli bolszewicy)

- krzyża (znaczącego miejsce, na które po bitwie znoszono zwłoki poległych)

- pomnika ks. kapelana Ignacego Skorupki - przed szkołą w Ossowie

- pawilonu ekspozycyjnego "Panorama Ossowska"  - przy szkole w Ossowie (ze stałą ekspozycją makiety wojny 1920 r. oraz map, zdjęć i pamiątek związanych z bitwą)

- tablicy poświęconej Węgrom, którzy w 1920 r. wsparli walczących z bolszewikami Polaków.

Instytucja ma za zadanie utrwalenie pamięci i wiedzy o wojnie polsko-bolszewickiej, działając w obszarach edukacji historycznej, turystyki i kultury. W przedsięwzięcie angażują się samorządy i lokalna społeczność. Sercem parku kulturowego miało być Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie jako filia muzeum Wojska Polskiego. Do 2019 r. projekt nie został jednak zrealizowany. 15 sierpnia wokół obiektów parku kulturowego odbywają się uroczystości rocznicowe. Formą upamiętnienia bitwy jest m.in. rekonstrukcja historyczna (widowisko plenerowe) z udziałem wojska, przyciągające tysiące widzów (mieszkańców i turystów w różnym wieku) oraz piknik historyczny z atrakcjami dla dzieci. Obelisk znajduje się na turystycznym "Szlaku bitwy warszawskiej", łączącym 11 miejscowości, zainaugurowanym w listopadzie 2015 r.

Publikacje, źródła, linki

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/8388

http://fakty-wwl.pl/artykuly/873/

http://archiwum.wolomin.org/biografie/szlakiem-ksiedza-ignacego-skorupki/

https://www.zyciepw.pl/infrastruktura-pamieci-ossowie