Położenie względem otoczenia
Pomnik znajduje się przy pl. Marsz. Józefa Piłsudskiego Warszawie, w pobliżu Grobu Nieznanego Żołnierza.
Tekst inskrypcji
„Pamięci ofiar tragedii smoleńskiej 10 kwietnia 2010” oraz lista 96 ofiar tragedii lotniczej w kolejności alfabetycznej
Ogólny opis
Pomnik obejmuje powierzchnię 14,5 m na 7,5 m. Wykonany według projektu artysty rzeźbiarza Jerzego Kaliny. Ma formę bryły obłożonej czarnym granitem. nawiązującej do trapu samolotu, samolotowego statecznika oraz katafalku. Monument składa się z części podziemnej o głębokości 2 m, symbolizującej „doły śmierci” w Katyniu, przykrytej szklanym stropem. Nadziemna część pomnika ma 6 m wysokości. Na jego ścianie czołowej wyryto nazwiska 96 ofiar.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Pomnik został zrealizowany przez Komitet Społeczny Budowy Pomników: Śp. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku. Prace nad pomnikiem rozpoczęły się w lutym 2018 gdy wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera wydał zgodę na jego budowę, pomimo wcześniejszego nie wyrażenia zgody na jego budowę w tym miejscu przez Radę Warszawy. W X 2017, minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk wydał decyzję o wyjęciu placu spod kurateli miasta i przekazaniu go do dyspozycji wojewody. Pomnik odsłonięty 10 kwietnia 2018, w ósmą rocznicę katastrofy przez przedstawicieli części rodzin ofiar katastrofy Smoleńsku: Jarosława Kaczyńskiego, Martę Kaczyńską z córkami, Ewę Kochanowską, Andrzeja Melaka i Małgorzatę Wassermann. W uroczystości wzięli udział także przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym prezydent Andrzej Duda z małżonką oraz premier Mateusz Morawiecki, marszałkowie Sejmu Marek Kuchciński i Senatu Stanisław Karczewski, parlamentarzyści i duchowieństwo. Poświęcenia pomnika dokonał kardynał Kazimierz Nycz w obecności ks. prałata Bogdana Bartołda, proboszcza Archikatedry św. Jana Chrzciciela. Okolicznościowe przemówienia wygłosili, brat prezydenta Lecha Kaczyńskiego Jarosław Kaczyński i prezydent Andrzej Duda.
Późniejsza historia
W XII 2018 zapowiedziano dokończenie prac związanych z pomnikiem Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku, m.in. dodanie symbolicznej ściany zieleni, oraz historycznego krzyża, który po tragedii został postawiony w Warszawie przed Pałacem Prezydenckim. Kilka razy przy pomniku doszło do drobnych incydentów, m.in. w IV 2018 mężczyzna będący pod wpływem alkoholu próbował wejść na pomnik; w III 2019 policja zatrzymała dwóch nastolatków, którzy wykorzystali pomnik do robienia sztuczek na hulajnogach; w V 2019 mężczyzna wbiegł na pomnik i rozwinął transparent z hasłem „Ein Reich, Ein Volk, Ein Kaczyński”. Ściągnięty z pomnika przez policję.
Współczesne znaczenie
Jeden z najważniejszych pomników odsłoniętych w XXI w, obecny w przewodnikach. Pomnik, podobnie jak ocena przyczyn katastrofy smoleńskiej jest przedmiotem sporu politycznego i debaty publicznej. Przed pomnikiem odbywają się uroczystości związane z upamiętnieniem ofiar katastrofy lotniczej.