Położenie względem otoczenia

Pomnik generała Józefa Bema znajduje się na ul. Wałowej, na niewielkim skwerze nazwanym jego imieniem. Na tle dawnych murów obronnych. Po lewej stronie pomnika umiejscowiona jest kamienica. Na jednej z jej ścian widać mural stworzony przez Annę Kropiowską z fragmentem Panoramy Siedmiogrodzkiej, przedstawiający gen. Józefa Bema oraz jego towarzyszy w dniu bitwy pod Sybinem 11 marca 1849 r. Obok muralu postawiono ławkę przyjaźni polsko-węgierskiej. Miasto otrzymało ją w czasie Narodowej Pielgrzymki Węgrów do Tarnowa. Umiejscowiono ją tam 28 czerwca 2018 r. Na jej oparciu znajdują się herby Polski i Węgier.

Tekst inskrypcji

Napis na cokole: Generał Józef Bem Tarnowianin Bohater Polski i Węgier

Napis z tyłu: Pomnik wzniesiono staraniem tarnowskiego towarzystwa przyjaciół Węgier/ społeczeństwa polskiego i węgierskiego/ przy wsparciu Państwowego Funduszu/ Zamówień Plastycznych/ władz miasta Tarnowa/ Autorzy pomnika Bogdana Ligęza-Drwal i Stefan Niedorezo/ Odlew wykonał Roman Sapa i syn/ Montaż Zakłady Azotowe w Tarnowie/ projekt cokołu Otto Schier/ Wykonał Eugeniusz Kłak/ Tarnów 11 V 1985.

Ogólny opis

Całopostaciowy pomnik odlany w brązie ma 2,5 m wys. i stoi na granitowym postumencie. Przedstawia Bema ubranego w mundur węgierski, z węgierskim Orderem Zasługi I Klasy, okrytego długim płaszczem z futrzanym kołnierzem i w kapeluszu z pióropuszem. Generał prawą ręką trzyma rękojeść, a lewą głownię wystającej spod płaszcza szabli, jakby szykował się do ataku.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Postulat upamiętnienia osoby urodzonego w Tarnowie gen Józefa Bema wysunął tarnowski tygodnik „Pogoń” w 1881 r. Wkrótce powołano społeczny komitet budowy pomnika, który zamierzano odsłonić w 1883 r. w 200. rocznicę odsieczy wiedeńskiej, co rozsierdziło austriackie władze. Namiestnik Galicji Alfred Potocki zakazał kwesty. Idea budowy pomnika odżyła po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jednak, gdy w 1929 r. sprowadzono prochy generała do Tarnowa zamiast monumentu zbudowano mauzoleum w Parku Strzeleckim. O pomniku przypomniano sobie w 1956 r. z powodu nowego (tym razem antysowieckiego) powstania na Węgrzech. Zbiórkę funduszy zainicjowało Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier. Jednak zezwolenie od władz na to otrzymało dopiero w 1966 r. Natomiast pozwolenie wzniesienia monumentu władze miejskie wydały w kwietniu 1984 r. Projekt przygotowała tarnowska rzeźbiarka Bogdana Ligęza-Drwal i absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Stefan Niedorezo. Ich dzieło wywołało kontrowersje, ponieważ Bem został przyodziany w mundur węgierski, a nie polski. Mimo to pomnik stanął na cokole, który zaprojektował architekt Otto Schier. Wykonanie odlewu rzeźby powierzono tarnowskiemu Zakładowi Odlewniczemu Romana Sapy i jego syna Bogdana. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 11 maja 1985 r. Poza władzami lokalnymi uczestniczyła w nim węgierska delegacja z województwa Bacs-Kiskun oraz miasta Kiskörös.

Późniejsza historia

Tarnów za sprawą legendarnej postaci Józefa Bema jest miastem często odwiedzanym przez Węgrów. Chętnie peregrynują oni do miejsca, gdzie urodził się bohater dwóch narodów. Pomnik generała stał się dla nich jedną z turystycznych atrakcji. Przy okazji rocznic związanych z powstaniem węgierskim wieńce składają też pod nim przedstawiciele władz Republiki Węgierskiej. Z okazji obchodów 150-lecia Wiosny Ludów w 1998 r. pod pomnik gen. Bema przybyła specjalna węgierska delegacja na czele z ówczesnym prezydentem Republiki Árpádem Gönczem.

Współczesne znaczenie

Pomnik jest ważnym miejscem pamięci o osobie bohaterskiego generała, który odegrał istotną rolę w historii Polski oraz Węgier. Jednocześnie z racji bogatego życiorysu gen. Bema monument upamięta tak znaczące wydarzenia, jak Powstanie Listopadowe oraz Wiosna Ludów. Przypomina też o bliskich relacjach w przeszłości między narodem polskim a węgierskim. Czego najlepszym dowodem jest, że ostatecznie inspiracją do jego wzniesienia było powstanie węgierskie w 1956 r. Współcześnie, przy okazji ważnych rocznic, składane są pod nim wieńce przez przedstawicieli władz rządowych oraz samorządowych polskich i węgierskich. Stał się też atrakcją opisywaną przez przewodniki turystyczne.

Publikacje, źródła, linki

http://www.it.tarnow.pl/pol/Atrakcje/TARNOW/Zabytki-i-atrakcje/Tarnowskie-pomniki

https://www.polskieszlaki.pl/pomnik-generala-bema-w-tarnowie.htm

http://www.it.tarnow.pl/pol/Atrakcje/TARNOW/Zabytki-i-atrakcje/General-Jozef-Bem

http://m.tarnow.travel/szlaki-tematyczne/szlak-gen-jozefa-bema/pomnik-gen-j-bema/

http://www.tarnowskieinfo.pl/news/5235,100-lat-staran-o-pomnik.html

http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/1580-tarnow-pomnik-gen-jozefa-bema