Położenie względem otoczenia

Pomnik znajduje się przy bocznym wejściu do Belwederu, na placu przy wejściu do Łazienek Królewskich, u zbiegu Al. Ujazdowskich, ul. Belwederskiej i ul. Bagatela. 

Tekst inskrypcji

Napisy na cokole: "Marszałek Józef Piłsudski” (front)

„Swemu Obrońcy w 1920 r. – Warszawa” (ściana boczna)

„Z inicjatywy Jerzego Waldorffa pomnik ten odsłonięto / 8 listopada 1998 r. w 80-tą rocznicę odzyskania niepodległości / Fundatorami są: / Gmina Warszawa Centrum, Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie / Wiesław Ciałkowski i inni ofiarodawcy / Społeczny Komitet Budowy Pomnika / Marszałka Józefa Piłsudskiego Warszawa 1998 r.” (tył).

Ogólny opis

Rzeźba (o wysokości 3,5 m) posadowiona na szerokim niskim granitowym cokole (o wysokości 1 m) umieszczonym na podwyższeniu (4 schodki). Odlana ze spiżu, przedstawia stojącego Józefa Piłsudskiego z maciejówką, opierającego się oburącz o szablę. Obok na postumencie ozdobionym orłem w koronie, leży buława marszałkowska. Patrzy w dół - poważny, zamyślony.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Legenda Józefa Piłsudskiego, spleciona z mitem założycielskim II RP, budowana była jeszcze za jego życia. W okresie PRL Piłsudski stał się obiektem ostrych ataków komunistycznej propagandy. Kampania ta nie przyniosła jednak efektów, a popularność Marszałka w społeczeństwie stawała się z czasem coraz większa, choć nie przybrała już postaci powszechnemu kultu. Po upadku komunizmu pojawiła się tendencja do przywracania imienia Józefa Piłsudskiego w przestrzeni publicznej, także poprzez stawianie pomników. Pierwszym inicjatorem upamiętnienia Piłsudskiego w Warszawie był w 1990 r. prezydent miasta Stanisław Wyganowski. Do realizacji jednak nie doszło. Kolejnym pomysłodawcą był krytyk muzyczny i działacz społeczny Jerzy Waldorff. W 1997 r. zainicjował zbiórkę pieniędzy na pomnik, sam przekazując sumę otrzymaną w plebiscycie czytelników i słuchaczy radia. On też postulował umiejscowienie pomnika w pobliżu pałacu Belweder, w którym Marszałek urzędował i mieszkał w okresie sprawowania władzy, a w którym 1935 r. zmarł, i gdzie w latach 1935–1939 mieściło się Muzeum Józefa Piłsudskiego. 26 II 1998 r. Gmina Warszawa Centrum powierzyła zadanie zaprojektowania i realizacji pomnika powołanemu przez J. Waldorffa stowarzyszeniu „Społeczny Komitet Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego” oraz prezydentowi Warszawy Marcinowi Święcickiemu. Postawienie pomnika poprzedzone było dyskusjami na temat jego lokalizacji oraz formy. Pierwotnie powstały pomnik, odlany w gdyńskiej Stoczni Marynarki Wojennej, nie zyskał przychylności komitetu i konserwatora zabytków. Wątpliwości budziły jego wielkość i staranność wykonania. W wyniku kolejnego konkursu wybrano pomnik będący dwukrotnie powiększoną kopią marmurowej rzeźby autorstwa wybitnego rzeźbiarza Stanisława Ostrowskiego (1879-1947), która powstała przed II wojną światową i została później przechowana w Starej Pomarańczarni w Łazienkach Królewskich. Nowy pomnik, odlany ze spiżu dzięki Ministerstwu Obrony Narodowej, które przekazało na ten cel łuski armatnie, uznany został za jeszcze mniej udany od poprzedniego. Zarzucano, że powiększenie wobec oryginału, zachwiało jego proporcje w stosunku do zbyt niskiego cokołu. Ostatecznie, z inicjatywy komitetu budowy i autorów, pierwszy z pomników stanął na pl. Piłsudskiego w Warszawie (52°14′29″N 21°00′50″E), wzbudzając swoją lokalizacją wiele sporów w kolejnych latach zarzucano że jest ona lekceważąca dla osoby Marszałka), a drugi (opisywany) - w pobliżu Belwederu. W 70. rocznicę odzyskania niepodległości 11 XI 1998 r. pomnik został uroczyście odsłonięty przez prezydenta miasta, członków komitetu i córkę Marszałka – Jadwigę Piłsudską-Jaraczewską w obecności mieszkańców Warszawy.

Późniejsza historia

W 2006 r. z inicjatywy radnych Warszawy wspartej przez Komitet Honorowy Roku Jerzego Giedroycia (w którym zasiadali przedstawiciele najwyższych władz państwa) plac, na którym stoi pomnik Piłsudskiego, zyskał nazwę skweru im. Jerzego Giedroycia, jednego z najważniejszych działaczy politycznych i kulturalnych polskiej emigracji politycznej po II wojnie światowej, twórcy Instytutu Literackiego i redaktora paryskiej "Kultury", w swojej myśli politycznej często dowołującego się właśnie do Józefa Piłsudskiego. Przez wybór takiej lokalizacji inicjatorzy chcieli utrwalić w świadomości społecznej postać patrona i podkreślić jego "konsekwentną postawę państwotwórczą i przywiązanie do tradycji niepodległościowych". W 2013 r. kierownictwo Akademii Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie przy wsparciu Prezydenta RP zorganizowało marsz patriotyczno-sportowy adresowany do młodzieży stołecznej szkół i uczelni, zainteresowanych przywracaniem tradycji związanych z osobą Marszałka. Było to symboliczne nawiązanie do tradycji marszów z Sulejówka do Warszawy z okresu międzywojnia. Jednym z punktów programu było złożenie kwiatów pod opisywanym pomnikiem. Przedsięwzięcie miało uroczystą oprawę i początkowo spory oddźwięk społeczny, organizowane było do 2016 r.

Współczesne znaczenie

Obecnie pod pomnikiem w ramach centralnych obchodów Święta Niepodległości 11 listopada składane są wieńce i kwiaty. Pomnik jest jednym z 4 pomników upamiętniających Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Wymieniany jest w przewodnikach turystycznych.

Publikacje, źródła, linki

http://art.srodmiescie.warszawa.pl;

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Józefa_

Piłsudskiego_w_Warszawie_(Belweder);

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Józefa_Piłsudskiego_

w_Warszawie_(pl._Piłsudskiego);

https://wiadomosci.onet.pl/skwer-im-jerzego-giedroycia/4x926;

https://www.awf.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/impreza-marszowa-awf-warszawa-palac-belweder;

https://www.prezydent.pl/kancelaria/aktywnosc-doradcow/art,27,marsz-na-czesc-marszalka-jozefa-pilsudskiego.html

https://dzieje.pl/aktualnosci/prezydent-zlozyl-wieniec-przed-pomnikiem-marszalka-jozefa-pilsudskiego-przy-belwederze