Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej
Rok odsłonięcia
1975
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pierwotnie pomnik miał upamiętniać białostocczan którzy podczas II wojny Światowej walczyli w obronie Wizny, Nowogrodu, Białegostoku, Zambrowa, oraz poległych na frontach II wojny światowej, pomordowanych w obozach koncentracyjnych i białostockim getcie.
Położenie
Białystok, Park Centralny
Położenie względem otoczenia
Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej znajduje się w Parku Centralnym, u zbiegu ulic Konstantego Kalinowskiego, Józefa Mariańskiego i Placu Uniwersyteckiego, w pobliżu dawnej siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR (obecnie budynek Uniwersytetu w Białymstoku).
Tekst inskrypcji
Na kamieniu u podnóża pomnika napis: „W hołdzie bohaterom Ziemi Białostockiej poległym w walce o Polskę Ludową – mieszkańcy z Ziemi Białostockiej”.
W 1990 napis zmieniony na: „Poległym i pomordowanym za wolna Polskę”.
W 2009 na sąsiednim kamieniu dodano mosiężną tablicę z napisem: „Chwała i cześć Żołnierzom I i II Armii Wojska Polskiego, którzy walczyli i zginęli za wolność i niepodległość ojczyzny”.
W 2011 na pomniku zamieszczono napis: „Bóg, Honor, Ojczyzna”.
W 2018 dodano słowo; „Niepodległość”.
Ogólny opis
Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej składa się z 9 strzelistych, wysokich na 17 metrów kolumn, złączonych ze sobą symboliczną miedzianą koroną drzew, tworząca gniazdo, w którym umieszczono pełnoplastyczną rzeźbę orła z rozpostartymi skrzydłami. Na części kolumn – na 1/4 ich wysokości – powtórzony jest miedziany motyw. Pomnik wykonany został z żelbetu, elementy rzeźbiarskie (orzeł i korona drzew) – z miedzi, a podstawa – z granitowych płyt. W 2011 roku na trzech kolumnach pomnika umieszczono pionowo metalowe napisy: Bóg, Honor, Ojczyzna, a na głowie orła zamontowano koronę. W XI 2018 dodano jeszcze poziomy napis: „Niepodległość”.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
W 1972 r. Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników i Męczeństwa w Białymstoku zorganizował pierwszy konkurs na projekt pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej. Wybrany projekt Stanisława Wakulińskiego nie uzyskał jednak akceptacji Ministra Kultury i Sztuki. Ostatecznie pomnik odsłonięto 18 października 1975. Autorem projektu pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej jest artysta rzeźbiarz Jan Bohdan Chmielewski, a projekt otoczenia pomnika wykonał arch. Mirosław Zbichorski. W uroczystościach odsłonięcia wzięła udział kompania honorowa Wojska Polskiego, oraz m.in. gen. Włodzimierz Sawczuk wiceminister obrony narodowej, Mirosław Milewski – wicemister spraw wewnętrznych oraz Władysław Juszkiewicz - I sekretarz KW PZPR w Białymstoku.
Późniejsza historia
31 marca 1990 r. pomnik został poświęcony przez duchownych katolickich i prawosławnych, w obecności licznie zgromadzonych białostoczan. 2010/2011 r. pojawiła się inicjatywa umieszczenia na pomniku napisu: Bóg, Honor, Ojczyzna oraz korony na głowie orła. Utworzono Komitet ds. Odkomunizowania Pomnika na czele którego stanął Tadeusz Waśniewski. Pomysł ten nie uzyskał akceptacji autora pomnika i odpowiednich urzędów, wobec czego z inicjatywy Klubu Więzionych, Internowanych, Represjonowanych w Białymstoku oraz Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Białymstoku 24 IX 2011 bezprawnie zamontowano napisy i koronę. Zmiany te zostały zaakceptowane w X 2018 przez Radę Miasta oraz zdecydowano wówczas dodać jeszcze napis „Niepodległość” W 2019 miał zostać ogłoszony konkurs na opracowanie koncepcji projektu zmiany symboliki pomnika.
Współczesne znaczenie
Po 1989 r. pomnik przestał być miejscem, gdzie organizowane są najważniejsze uroczystości patriotyczne w mieście, które odbywają sie pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego. Ze względu na samowolną „dekomunizację” pomnik nadal przykuwa uwagę mieszkańców i wywołuje dyskusję wśród mieszkańców. Obecny w większości przewodników.
Położenie
Galeria zdjęć
Białystok, podlaskie.
Polska ,15-875
