Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej

Rok odsłonięcia

1975

Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik

Pierwotnie pomnik miał upamiętniać białostocczan którzy podczas II wojny Światowej walczyli w obronie Wizny, Nowogrodu, Białegostoku, Zambrowa, oraz poległych na frontach II wojny światowej, pomordowanych w obozach koncentracyjnych i białostockim getcie.

Położenie

Białystok, Park Centralny

Położenie względem otoczenia

Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej znajduje się w Parku Centralnym, u zbiegu ulic Konstantego Kalinowskiego, Józefa Mariańskiego i Placu Uniwersyteckiego, w pobliżu dawnej siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR (obecnie budynek Uniwersytetu w Białymstoku).

Tekst inskrypcji

Na kamieniu u podnóża pomnika napis: „W hołdzie bohaterom Ziemi Białostockiej poległym w walce o Polskę Ludową – mieszkańcy z Ziemi Białostockiej”.

W 1990 napis zmieniony na: „Poległym i pomordowanym za wolna Polskę”.

W 2009 na sąsiednim kamieniu dodano mosiężną tablicę z napisem: „Chwała i cześć Żołnierzom I i II Armii Wojska Polskiego, którzy walczyli i zginęli za wolność i niepodległość ojczyzny”.

W 2011 na pomniku zamieszczono napis: „Bóg, Honor, Ojczyzna”.

W 2018 dodano słowo; „Niepodległość”.

Ogólny opis

Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej składa się z 9 strzelistych, wysokich na 17 metrów kolumn, złączonych ze sobą symboliczną miedzianą koroną drzew, tworząca gniazdo, w którym umieszczono pełnoplastyczną rzeźbę orła z rozpostartymi skrzydłami. Na części kolumn – na 1/4 ich wysokości – powtórzony jest miedziany motyw. Pomnik wykonany został z żelbetu, elementy rzeźbiarskie (orzeł i korona drzew) – z miedzi, a podstawa – z granitowych płyt. W 2011 roku na trzech kolumnach pomnika umieszczono pionowo metalowe napisy: Bóg, Honor, Ojczyzna, a na głowie orła zamontowano koronę. W XI 2018 dodano jeszcze poziomy napis: „Niepodległość”.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

W 1972 r. Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników i Męczeństwa w Białymstoku zorganizował pierwszy konkurs na projekt pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej. Wybrany projekt Stanisława Wakulińskiego nie uzyskał jednak akceptacji Ministra Kultury i Sztuki. Ostatecznie pomnik odsłonięto 18 października 1975. Autorem projektu pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej jest artysta rzeźbiarz Jan Bohdan Chmielewski, a projekt otoczenia pomnika wykonał arch. Mirosław Zbichorski. W uroczystościach odsłonięcia wzięła udział kompania honorowa Wojska Polskiego, oraz m.in. gen. Włodzimierz Sawczuk wiceminister obrony narodowej, Mirosław Milewski – wicemister spraw wewnętrznych oraz Władysław Juszkiewicz - I sekretarz KW PZPR w Białymstoku.

Późniejsza historia

31 marca 1990 r. pomnik został poświęcony przez duchownych katolickich i prawosławnych, w obecności licznie zgromadzonych białostoczan. 2010/2011 r. pojawiła się   inicjatywa  umieszczenia na pomniku napisu: Bóg, Honor, Ojczyzna oraz korony na głowie orła. Utworzono  Komitet ds. Odkomunizowania Pomnika na czele którego stanął Tadeusz Waśniewski. Pomysł ten nie uzyskał akceptacji autora pomnika i odpowiednich urzędów, wobec czego z inicjatywy Klubu Więzionych, Internowanych, Represjonowanych w Białymstoku oraz Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Białymstoku 24 IX 2011 bezprawnie zamontowano napisy i koronę. Zmiany te zostały zaakceptowane w X 2018 przez Radę Miasta oraz zdecydowano wówczas dodać jeszcze napis „Niepodległość” W 2019 miał zostać ogłoszony konkurs na opracowanie koncepcji projektu zmiany symboliki pomnika.

Współczesne znaczenie

Po 1989 r. pomnik przestał być miejscem, gdzie organizowane są najważniejsze uroczystości patriotyczne w mieście, które odbywają sie pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego. Ze względu na samowolną „dekomunizację” pomnik nadal przykuwa uwagę mieszkańców i wywołuje dyskusję wśród mieszkańców. Obecny w większości przewodników.

Położenie


4 Konstantego Kalinowskiego
Białystok, podlaskie.
Polska ,15-875