Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956
Rok odsłonięcia
1981
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik upamiętnia zdarzenia Czarnego Czwartku (28 czerwca 1956 roku), kiedy doszło do demonstracji robotników z poznańskich Zakładów Cegielskiego (noszących wówczas nazwę Zakładów im. Józefa Stalina Poznań – ZISPO), którzy w proteście przeciwko sytuacji ekonomicznej i niesprawiedliwości społecznej zorganizowali strajk. Ten przerodził się w demonstrację uliczną – największe wystąpienie robotnicze w dziejach Polski Ludowej. Na placu Adama Mickiewicza (wówczas placu Józefa Stalina) zgromadziło się wtedy około 100 000 osób walczących o swoje prawa i protestujących przeciwko komunistycznej władzy.
Położenie
Poznań, pl. Adama Mickiewicza
Położenie względem otoczenia
Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956, znajduje się przy pl. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w sąsiedztwie pomnika Adama Mickiewicza oraz Zamku. Stoi w miejscu, gdzie w l. 1932-139 r. znajdował się Pomnik Serca Jezusowego – Pomnik Wdzięczności za odzyskana niepodległość, zniszczony przez Niemców podczas II wojny światowej, a w latach 1903-1919 pomnik Ottona von Bismarcka.
Tekst inskrypcji
Na lewym krzyżu data roczna data: 1956
Na prawym krzyżu daty: 1968, 1970, 1976, 1980,
Od 1991 roku: 1968, 1970, 1976, 1980, 1981
Na obelisku z głową orła: Za wolność, prawo i chleb. Czerwiec 1956
Od 2006 r.: O Boga, Za wolność, prawo i chleb. Czerwiec 1956
Ogólny opis
Pomnik składa się z dwóch stalowych pylonów o wysokości 21,1 m oraz 19,5 m, przesuniętych względem siebie, które symbolizują śmierć i zmartwychwstanie, a połączone są poprzeczną belką o długości 10,4 m, przywiązaną do nich solidnym węzłem, co daje efekt dwóch kroczących krzyży. Trzeci element monumentu stanowi głowa orła ze złamanym skrzydłem, wkomponowana w „wyrastający” trzeci krzyż, którego kolumna ma ok. 7 m wysokości.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Postulat zbudowania pomnika ofiar Czerwca 1956 r. zgłoszony został 10 X 1980 r. podczas walnego zebrania przedstawicieli MKZ Wielkopolska NSZZ Solidarność, 21 X 1980 powstał Społeczny Komitet Budowy Pomnika czerwca 1956 pod przewodnictwem Romana Brandstaettera, 6 II 1981 wybrani projekt Adama Graczyka. Jego przygotowanie odbywało się w ekspresowym tempie, przez 6 tygodni od 5 V 1981 do 17 VI 1981 roku. Od początku założono, że odsłonięty musi zostać właśnie w 25. rocznicę wydarzeń czerwcowych.
Późniejsza historia
Pomnik szybko stał się wyrazistym symbolem pamięci o antykomunistycznym sprzeciwie społeczeństwa, przypominał zrywy z lat 1956-1980. Wprowadzenie stanu wojennego 13 XII 1981 uwypukliło jego znaczenie jako symbolu walki o wolność. Plac Mickiewicza i pomnik stały się głównym miejscem manifestowania przez mieszkańców Poznania ich przywiązania do walki o wolność i przysługujące prawa. W stanie wojennym, po pacyfikacji w KWK Wujek na krzyżu domalowano datę 1981, szybko zamalowaną biała farbą przez władze. W 1991 po upadku komunizmu przy okazji renowacji pomnika została dopisana na stałe. W czasie licznych demonstracji organizowanych w latach 80. XX w. pod pomnikiem w 1982 funkcjonariusze MO i ZOMO śmiertelnie pobili Wojciecha Cieślewicza i Piotra Majchrzaka. W l. 80. symbol Poznańskich Krzyży stał się znakiem powszechnie używanym przez środowiska opozycyjne, wykorzystywanym na ulotkach, plakatach, znaczkach, prasie podziemnej itp. 3 VI 1997 Jan Paweł II podczas VI pielgrzymki do Polski spotkał się z młodzieżą na placu Mickiewicza i pomodlił się pod Pomnikiem za ofiary Poznańskiego Czerwca. Szczególną oprawę miały obchody 50. Rocznicy Czerwca 1956., przy Krzyżach spotkali się prezydenci: Lech Kaczyński (Polska), Horst Köhler (RFN), Václav Klaus (Czechy), Ivan Gašparovič (Słowacja) oraz László Sólyom (Węgry), którzy wygłosili przemówienia na temat Poznańskiego Czerwca. W 2006 r. na pomniku pojawił się dodano napis „O Boga”.
Współczesne znaczenie
Jeden z najważniejszych pomników Poznania, przed którym organizowane są uroczystości państwowe i lokalne, obecny w większości przewodników po mieście. Powszechnie rozpoznawalny symbol miasta, obecny w kulturze masowej.
Położenie
Galeria zdjęć
Poznań, wielkopolskie.
Polska ,61-713
