Położenie względem otoczenia

Pomnik Czynu Rewolucyjnego znajduje się centrum Rzeszowa u zbiegu alei Łukasza Cieplińskiego i alei Józefa Piłsudskiego, w pobliżu klasztoru oo. Bernardynów.

Tekst inskrypcji

Napisy na tablicach: „Czyn Wasz bohaterski – sława nieśmiertelna – pamięć nasza bezgraniczna”, „W hołdzie bohaterom walk rewolucyjnych o Polskę Ludową Społeczeństwo Ziemi Rzeszowskiej”.

Ogólny opis

Dwa stylizowane, wykonane z betonu, liście lauru złożone z 37 par elementów o łącznej wysokości ok. 38 metrów. Do nich przymocowano na wysokości około 8 metrów dwie rzeźby wykonane w blasze miedzianej. Jedna przedstawia „Nike” boginię zwycięstwa, a druga robotnika, chłopa i żołnierza. Poniżej u stóp postaci udrapowana materia symbolizuje sztandar rewolucji. U podstawy liści umieszczono cztery marmurowe tablice.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Pomysł budowy pomnika przypisuje się I Sekretarzowi KW PZPR w Rzeszowie, Władysławowi Kruczkowi. W 1967 roku zawiązał się Społeczny Komitet Budowy „Pomnika Walk Rewolucyjnych”, który zobowiązywał się do uczczenia odpowiednim monumentem, w sposób symboliczny czynów i zrywów rewolucyjnych na terenie określanym mianem Ziemi Rzeszowskiej. Wykonawcą rzeźb był rektor krakowskiej ASP, pochodzący z Rzeszowszczyzny Marian Konieczny ( m.in. twórca warszawskiej Nike). Uroczystość odsłony pomnika, odbyła się w dniu 1 maja 1974 roku, po pochodzie  1-majowym. Okolicznościowe przemówienia wygłosili: weteran ruchu robotniczego Tomasz Wiśniewski oraz I sekretarz KW PZPR – Jerzy Gawrysiak. Aktu odsłonięcia pomnika dokonano przy dźwiękach hymnu państwowego i Międzynarodówki. Aktorzy Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie deklamowali wiersze rewolucyjne, liczne wieńce i wiązanki kwiatów składane u podnóża monumentu przez delegacje urzędowe, robotnicze i uczestników pochodu.

Późniejsza historia

Do końca PRL, pod pomnikiem odbywały się ważniejsze uroczystości, defilady, fety, pasowania, ślubowania, nadania itp. W VII 2002 roku, z inicjatywy ówczesnego prezydenta Rzeszowa Andrzeja Szlachty, na monumencie zamontowano wykonany z blachy miedzianej herb Rzeszowa. Ma on 3 m. wysokości oraz 2,8 m. szerokości. W 2006 r., zgodnie z uchwałą Rady Miasta Rzeszowa, okolice pomnika zostały oddane za 1% wartości zakonowi ojców bernardynów. Od 2015 roku pomnik jest oświetlony po zmroku. Stało się to po prośbach, jakie wniósł do włodarzy miasta sam autor monumentu. W ostatnich latach trwa spór związany z przyszłością pomnika. nasilił się on w 2016 r., ze względu na uchwaloną ustawę „dekomunizacyjną”. Według opinii IPN, pomnik powinien zostać wyburzony na mocy właśnie tej ustawy.

Współczesne znaczenie

Pomnik wywołuje sporo emocji wśród mieszkańców Rzeszowa, których opinie na temat obiektu są rozbieżne. Jest to najbardziej kontrowersyjna atrakcja Rzeszowa, ale jednocześnie obiekt reprezentacyjny, który wyróżnia miasto na tle innych miejscowości Polski. Zdaniem IPN pomnik oddaje hołd „działalności komunistycznej na terenie ówczesnego województwa rzeszowskiego” i powinien zostać zniszczony na mocy tzw. ustawy dekomunizacyjnej. Wiosną 2018 roku w obronie Pomnika Czynu Rewolucyjnego stanął m.in. prezydent Rzeszowa Tadeusz Ferenc, a także Stowarzyszenie Architektów Polskich. Pod petycją przeciwko likwidacji pomnika podpisało się kilkadziesiąt tysięcy osób. Swój sprzeciw wyraziły również środowiska artystyczne i historycy sztuki.  Podejmowane s a działania nadania pomnikowi statusu zabytku.

Publikacje, źródła, linki

http://www.rzeszow.pl/miasto-rzeszow/historia/rzeszowskie-historie-i-historyjki/pomnik-czynu-rewolucyjnego

http://www.mapakultury.pl/art,pl,mapa-kultury,124789.html