Pomnik Feliksa Dzierżyńskiego
Rok odsłonięcia
1951
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik upamiętniał polskiego działacza komunistycznego Feliksa Dzierżyńskiego działacza, po 1917 r. twórca sowieckiego aparatu terroru i szef pierwszych sowieckich organów bezpieczeństwa.
Położenie
Warszawa, pl. Bankowy
Położenie względem otoczenia
Pomnik Feliksa Dzierżyńskiego znajdował się w centrum Warszawy przy pl. Dzierżyńskiego (zmienionym po 1989 na pl. Bankowy).
Tekst inskrypcji
„Feliks Dzierżyński / to duma polskiego / ruchu rewolucyjnego” / Bolesław Bierut
Ogólny opis
Pomnik (ok. 4 m) na cokole (ok. 6 m), wykonany został przez Zbigniewa Dunajskiego. Stojąca, okryta peleryną postać Dzierżyńskiego wykonana była z cementu, pokrytego brązem. Było to Pierwsze zastosowanie takiej metody w rzeźbiarstwie pomnikowym. Cokół wykonany został z granitu strzegomskiego. Na cokole umieszczono metalową płaskorzeźbę przedstawiająca pochód robotników ze sztandarem SDKPiL, poniżej inskrypcja.
Stan zachowania
Zniszczony
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Pomnik Dzierżyńskiego, działacza rewolucyjnego i twórcy radzieckiej bezpieki, miał być odsłonięty 20 lipca 1951 r. w 25. rocznicę jego śmierci. Ostatecznie doszło do tego dzień później, w związku z późniejszym przybyciem delegacji z Moskwy. Odsłonięcia pomnika dokonał prezydent Bolesław Bierut. Wśród gości zaproszonych na ceremonie byli m.in. marszałek ZSRR – Georgij Żukow, wicepremier ZSRR Wiaczesław Mołotow, wicepremier NRD Walter Ulbricht, z Czechosłowacji Anton Gregor oraz, Konstanty Rokosowski, Józef Cyrankiewicz, Hilary Minc, Aleksander Zawadzki. Wraz z podstawieniem pomnika przemianowano również nazwę placu z Bankowego na pl. Feliksa Dzierżyńskiego.
Późniejsza historia
10 lutego 1982 roku 16-letni Emil Barchański wraz z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik. 16 XI 1989 w obecności mediów i mieszkańców Warszawy przystąpiono do rozbiórki pomnika. Demontaż przeprowadziła Wojewódzka Dyrekcja Dróg Miejskich. Po zdjęciu z cokołu przez dźwig samojezdny rzeźba rozpadła się na trzy betonowe segmenty, z których została zmontowana. Segment z głową uderzył o plac podobnie jak cześć z nogami. Na linach dźwigu zawisł tylko tułów. Elementy po rozbiórce pomnika zostały zdeponowane w magazynach Wojewódzkiej Dyrekcji Dróg Miejskich. 29 września 2001 w pobliżu miejsca po pomniku Feliksa Dzierżyńskiego stanął pomnik Juliusza Słowackiego,
Współczesne znaczenie
Pomnik nie istnieje
Położenie
Galeria zdjęć
Warszawa, mazowieckie.
Polska ,00-001
