Pomnik Władysława II Jagiełły
Rok odsłonięcia
1934
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik upamiętnia księcia litewskiego, króla Polski, założyciela dynastii Jagiellonów – Władysława II Jagiełłę, który w 1410 r., dowodząc wojskiem polsko-litewskim, zwyciężył Krzyżaków pod Grunwaldem.
Położenie
Działdowo, ul. Władysława Jagiełły
Położenie względem otoczenia
Pomnik Jagiełły stoi na skwerku przed Gimnazjum nr 1 nazwanym jego imieniem. Nieopodal znajduje się Izba Pamięci o miejscowości, regionie oraz mieszkańcach.
Tekst inskrypcji
Napis z 1934 r.: Władysławowi Jagielle w pięćsetną rocznicę zgonu 1434-1934 / Młodzież szkolna
Napis z 1994 po rekonstrukcji: Królowi Władysławowi Jagielle w 650 rocznicę nadania praw miejskich Działdowo 1994 r.
Ogólny opis
W górnej części cokołu widać rękę trzymającą miecz. Jego ostrze jest skierowane pionowo w dół i sięga aż do samego końca postumentu. Na szczycie znajduje się płaskorzeźba Orła Białego.
Stan zachowania
Zrekonstruowany
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Towarzystwo Opieki nad Polakami za Granicą im. Adama Mickiewicza we Lwowie wyszło z inicjatywą popularyzacji wśród Mazurów i Warmiaków historii Polski. Jednym z jego działań było przygotowanie Sali Grunwaldzkiej w Muzeum Mazurski, otwartym w lipcu 1927 r. w Działdowie. Obok kolekcji obrazów, ukazujących czasy panowania Władysława Jagiełły, umieszczono w niej makietę pomnika króla, wykonaną przez lwowskiego rzeźbiarza Mariana Spindlera. Na jej podstawie zamierzano wykonać pomnik i umieścić go na działdowskim rynku. Projekt monumentu odrzuciły władze miejskiej, których zdaniem „przedstawiał wytwornego księcia, a nie dzielnego wodza spod Grunwaldu”. Wówczas inicjatywę przejął dyrektor działdowskiego Seminarium Nauczycielskiego Józef Biedrawa, powołując w 1929 r. komitet budowy pomnika Jagiełły. Na ten cel opodatkowano młodzież szkolną (po groszu od ucznia), organizowano kwesty oraz imprezy połączone ze zbiórkami datków. Inicjatywę finansowo wsparło również Towarzystwo Opieki nad Polakami za Granicą im. Adama Mickiewicza. Kamień węgielny pod budowę monumentu wmurowano 13 lipca 1930 r. Pomnik zaprojektował warszawski rzeźbiarz Bohdan Nowak i był on dużo skromniejszy od dzieła Spindlera. Realizacją zajęła się firma Bielawskiego z Brodnicy, wykonując monument z piaskowca. Początkowo odsłonięcie planowano w okrągłą rocznicę śmieci Jagiełły, który zmarł 25 maja 1434 r. Ostatecznie ceremonię, dla zyskania większej frekwencję, przesunięto na termin po wakacjach szkolnych. W odsłonięciu pomnika 28 października 1934 r. uczestniczyli konsulowie polscy z Prus Wschodnich, wicekurator okręgu szkolnego poznańskiego dr Michał Poliak, kompania wojska oraz mieszkańcy Działdowa.
Późniejsza historia
Już na początku września 1939 r. pomnik został zniszczony przez Niemców. Po wojnie w listopadzie 1952 r. na jego miejscu ustawiono monument na cześć Armii Radzieckiej. Dopiero w 1992 r., podczas posiedzenia Towarzystwa Miłośników Ziemi Działdowskiej powrócił pomysł ponownego upamiętnienia pomnikiem zwycięzcę spod Grunwaldu. W 1993 r. z tą inicjatywą wyszło również grono pedagogiczne Szkoły Podstawowej Nr 1 im. Króla Władysława Jagiełły. W dniu 14 marca 1994 r. Rada Miejska Działdowa podjęła stosowaną uchwałę i dwa tygodnie później powołano Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Króla Wł. Jagiełły przy Szkole Podstawowej Nr 1. Przewodniczącym komitetu został Wojciech Jaroszewski. Na honorowego przewodniczącego wybrano burmistrza – Mariana Janickiego. Przeprowadzono zbiórkę pieniędzy, a nieodpłatnie projekt wykonał artysta z Działdowa Andrzej Walasek, wzorując na zdjęciach oryginału. Monument wykuł działdowski rzemieślnik Wojciech Jaroszewski. Dokładnie 60 lat po uroczystym odsłonięciu pierwszego pomnika Jagiełły 28 października 1994 r. zaprezentowano mieszkańcom Działdowa nowy.
Współczesne znaczenie
Pomnik Władysława Jagiełły upamiętnia postać wielkiego króla oraz jego związki z Działdowem. Władca gościł w mieście trzykrotnie podczas kolejnych wojen z Zakonem Krzyżackim w 1410, 1414 oraz 1422. To właśnie z Działdowa, po kilkudniowym postoju ruszył w 1410 r. pod Grunwaldem. Dziś upamiętniający go pomnik przypomina o odległych wydarzeniach i spełnia rolę miejsca pamięci, budującego poczucie dumy lokalnej wspólnoty ze swej przeszłości. Z racji skromnego wyglądu pomnik nie zdobył sobie miana atrakcji turystycznej.
Położenie
Galeria zdjęć
Działdowo, warmińsko-mazurskie.
Polska ,13-200
