Położenie względem otoczenia

Pomnik stoi we wsi Michałowice, położonej 15 km od Krakowa. Na granicy oddzielającej zabór rosyjski od austriackiego. Na miejscu dawnej komory celnej i posterunków granicznych, przy drodze E7.

Tekst inskrypcji

W tym miejscu na rozkaz komendanta Józefa Piłsudskiego Pierwsza Kompania Kadrowa Legionów Polskich 6 sierpnia 1914 roku, idąc w bój o honor i wolność ojczyzny, obaliła słupy graniczne byłych państw zaborczych

Ogólny opis

Pomnik posadowiony jest na kamiennym, kwadratowym podeście. Na jego szczycie umieszczono orła Związku Strzeleckiego, wykonanego z pińczowskiego wapienia. Stanowi on symbol przekreślenia granicy zaborów w dniu 6 sierpnia 1914 r. Obecny jest również w herbie Michałowic. Ma uniesione i rozpostarte skrzydła. Jego szpony opierają się na tarczy amazonek, na której znajduje się tarcza herbowa z literą „S”, oznaczającą „Strzelca”. Członkowie Związku Strzeleckiego nosili wizerunek tego orła na czapce – maciejówce.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Obelisk Na Granicy Zaborów powstał we wsi Michałowice z inicjatywy Związku Legionistów Polskich oraz Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Obie te organizacje ufundowały go z zebranych wśród członków składek. Autor projektu pozostał anonimowy. Odsłonięcie nastąpiło w 18. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości 11 listopada 1936 r. Całej uroczystości nadano wzniosłą i patriotyczną oprawę.  Wzięły w niej udział poczty sztandarowe Związku Strzeleckiego i michałowickiej Ochotniczej Straży Pożarnej. Pocztom towarzyszyli także harcerze i uczestnicy corocznego Marszu Szlakiem Pierwszej Kompanii Kadrowej. Obecni byli przedstawiciele władz administracyjnych, kościelnych i wyższa kadra dowódcza WP. Starosta, reprezentant wojewody krakowskiego, dr Władysław Wnęk przyjął raport oraz przeszedł przed kompanią honorową. Natomiast dr Władysław Stryjeński, legionista, który szlak bojowy zaczął w Pierwszej Kompanii Kadrowej, wygłosił podniosłe przemówienie. Wojskowa orkiestra odegrała hymn oraz pieśni legionowe. Na uroczystości zgromadzili się również mieszkańcy Michałowic oraz widzowie przybyli z Krakowa i Kielc.

Późniejsza historia

Obelisk Na Granicy Zaborów przetrwał wojnę i czasy powojenne bez żadnego uszkodzenia. W 2004 r. przesunięto go o kilka metrów i posadowiono na nowym postumencie, nieco dalej od szosy. Dzięki temu zwiększono bezpieczeństwo na trasie E-7 i zabezpieczono pomnik przed zniszczeniem. Wzmocniono go również stalowymi elementami, ubytki wypełniono zaprawą. Jednak były to tylko doraźne rozwiązania. Planowana jest jego całkowita renowacja. 

Współczesne znaczenie

Obelisk w Michałowicach niezmiennie upamiętnia niezwykle ważny dla legendy legionów Piłsudskiego moment, gdy Pierwsza Kompania Kadrowa pod dowództwem Tadeusza Kasprzyckiego symbolicznie rozpoczęła walkę z rosyjskim zaborcą o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Z pomnikiem ściśle związana jest tradycja corocznego Marszu Szlakiem Pierwszej Kompanii Kadrowej. Wprawdzie pierwszy miał miejsce już w 1924 r. ale po wzniesieniu obelisku, stał się on ważnym elementem tego przedsięwzięcia. Po II wojnie światowej władze komunistyczne zakazały marszu. Jego tradycję odnowili w 1981 r. jeszcze żyjący legioniści oraz młodzi działacze „Solidarności” i Konfederacji Polski Niepodległej. Od tego momentu uczestnicy marszu każdego roku zatrzymują się pod pomnikiem. Kiedy piechurzy docierają do obelisku biorą udział w uroczystym apelu. Ceremonię wieńczy piknik, konkursy historyczne, zawody sportowe, gry terenowe, koncerty. Pomimo swej lokalizacji Obelisk Na Granicy Zaborów stał się ważnym miejscem pamieci dla osób utożsamiajacych się z tradcyją niepodległościową i pisłudczywkowską, a także lokalną atrakcją turystyczną.

Publikacje, źródła, linki

http://pilsudskiinfo.pl/na-granicy-zaborow/

http://www.visitmalopolska.pl/szlakpierwszejwojny/Strony/main/visitcardpage.aspx?KiObjectId=6025

https://www.michalowice.malopolska.pl/turystyka/ciekawe-miejsca/obelisk-w-michalowicach-komora

https://dziennikpolski24.pl/michalowice-apel-na-komorze-tu-obalali-granice-zaborow-wideo/ar/5070562

https://gazetakrakowska.pl/michalowicki-piknik-wolnosci-za-pasem-czyli-przygotowania-do-przemarszu-i-kompanii-kadrowej-zdjecia/ar/13382008

http://1914szlak.mec.edu.pl/gmina-michalowice/

http://mojebibice.info/bibice/ciekawe-miejsca/36-obelisk-legionow-w-michalowicach-komora