Położenie względem otoczenia
Pomnik stoi na skweru przy ulicy w dzielnicy Bytomia Miechowice.
Tekst inskrypcji
W hołdzie wszystkim niewinnym ofiarom zbrodni popełnionych przez Armię Czerwoną i komunistyczny aparat bezpieczeństwa na Górnym Śląsku – zamordowanym, pozbawionym czci i godności, przymusowo wywiezionym do ZSRR, zamęczonym w łagrach na „nieludzkiej ziemi”, bezprawnie osadzonym w więzieniach i obozach. Wieczna Pamięć i Cześć Ofiarom Tragedii Górnośląskiej!
Ogólny opis
Główną częścią pomnika jest stary wagon kolejowy (o wymiarach ok. 10 m. szerokości i 3 m. wysokości) postawiony na nieco szerszym cokole. Szyny, na których stoi wagon są wydłużone i wykrzywione w górę, zwieńczone kształtem krzyża (symbolizuje to śmierć czy też drogę do wieczności). W drzwiach wagonu umieszczono płaskorzeźbę wykonaną z brązu przedstawiającą deportowanych (lampy górnicze i kilof każą rozpoznać w nich m.in. górników).
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Tragedią Górnośląską nazywane są wydarzenia związane z represyjną polityką prowadzoną przez władze polskie i sowieckie na Górnym Śląsku bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. W jej wyniku wielu autochtonów, często uznawanych za Niemców, zostało deportowanych w głąb ZSRR lub znalazło się w obozach i więzieniach. Ofiarom wywózek padali m.in. górnicy wysyłani do pracy w kopalniach na terenie ZSRR. Szacuje się, że z terenu Górnego Śląska wywieziono od 50 do 90 tys. ludzi. Pomnik powstał z inicjatywy Społecznego Komitetu kierowanego przez Kazimierza Szalińskiego oraz władz Bytomia. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 6 XI 2015 r. w obecności mieszkańców oraz przedstawicieli władz państwowych i samorządowych. Pomnik poświęcił bp Jan Kopiec. Uroczystość wpisywała się w obchody Roku Pamięci Ofiar Tragedii Górnośląskiej ogłoszonym w 2015 roku przez Sejmik Województwa Śląskiego.
Późniejsza historia
Współczesne znaczenie
Pomnik upamiętnia wydarzenia, o których w czasach PRL, nie można było oficjalnie mówić. Jego znaczenie podkreśla fakt, że przywołuje wydarzenia związane z lokalnym wymiarem cierpień związanych z budową komunistycznej dyktatury w Polsce. Pod pomnikiem upamiętniany jest Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej (27 stycznia), a także Narodowy Dzień Żołnierzy Wyklętych. W przypadku tego drugiego decydujące znaczenie ma najpewniej nawiązanie do cierpień i represji z okresu komunistycznego.