Pomnik Czynu Polaków
Rok odsłonięcia
1979
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Polonii Szczecińskiej sprzed 1945 r., pierwszym polskim osadnikom po 1945 r. oraz Szczecinianom, którzy odbudowali i rozbudowali Szczecin po 1945 r.
Położenie
Szczecin, Park Kasprowicza
Położenie względem otoczenia
Pomnik w centralnym miejscu Parku Kasprowicza naprzeciw Placu Jasne Błonia i Urzędu Miasta.
Tekst inskrypcji
Pod pomnikiem napis: Pomnik Czynu Polaków. Ponadto w jego sąsiedztwie umieszczono dwie tablice.
Tablica I:
Pomnik Czynu Polaków
Symbol Trwania Trzech Pokoleń
-Polonii Szczecińskiej XIX i XX wieku
-Pionierów, Pierwszych Osadników Polskich Przywracających Życie w Powojennym Szczecinie
-Organizatorów Odbudowy i Rozbudowy Miasta
Odsłonięty 3.IX.1979 R. – 35 lat Po Zakończeniu
II Wojny Światowej [jest to błąd, powinno być prawdopodobnie 40 lat od rozpoczęcia II wojny światowej]
Wysokość Pomnika – 22,5 M.
Rozpiętość Skrzydeł – 6,5 M.
Waga Orłów – 60,0 T.
Konstrukcję Zatopiono w 150 Tonowej Bryle Betonu
Tablica II:
Pomnik Czynu Polaków Jest Dziełem Artysty Rzeźbiarza Gustawa Zemły Przy Współpracy: Art. Rzeźb. E. Kozaka, Dr. Inż. J. W. Piskorza-Nałęckiego – Projektanta Stalowego Cokołu
Pomnik Powstał Ze Składek Mieszkańców Szczecina.
Siłami Pracowników Przedsiębiorstw
Gospodarki Morskiej i Komunalnej,
A W Szczególności Stoczni Szczecińskiej
Im. A. Warskiego
Odlew Pomnika Wykonano w Zakładach
Mechanicznych Im. M. Nowotki W Warszawie.
Orły Przetransportowano Wisłą, Bałtykiem
I Odrą Barkami Żeglugi Szczecińskiej
Ogólny opis
Pomnik ma wysokość 22,5 m., przedstawia trzy orły wykonane z brązu znajdujące się jeden pod drugim. Mają one rozpostarte skrzydła, jakby zrywały się do lotu. Są one wsparte na stalowej kolumnie. Wokół postumentu wybudowano plac wyłożony kostką granitową. Przed pomnikiem umieszczono napis: Pomnik Czynu Polaków, nieco dalej znajdują się także dwie tablice informujące o symbolice pomnika oraz okolicznościach jego powstania.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Szczecin i Pomorze Zachodnie zostały włączone do Polski w 1945 r. Wcześniej tereny te miały niemal całkowicie niemiecki charakter. Pomysł budowy pomnika symbolizującego wkład Polaków w odbudowę i rozbudowę kraju pojawił się na początku lat 70. Pierwotnie monument miał być odsłonięty w 1974 r. w 30. rocznicę PRL. W 1976 r. powołano Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika, na którego czele stanął prezydent miasta Jan Stopyra. Odsłonięcie nastąpiło 3 IX 1979 i było powiązane z 40. rocznicą wybuchu drugiej wojny światowej. W uroczystościach licznie uczestniczyli mieszkańcy, kombatanci, szczecińscy pionierzy oraz przedstawiciele organizacji społecznych (łącznie ok. kilku tysięcy ludzi). Obecni byli także przedstawiciele władz centralnych (minister spraw wewnętrznych Stanisław Kowalczyk, wiceminister obrony narodowej Józef Urbanowicz) oraz przedstawiciele lokalnych władz partyjnych i państwowych. Pomnik zaprojektował Gustaw Zemła. Otoczenie zostało zaaranżowane przez szczecińskich architektów i urbanistów pod kierownictwem Witolda Andrzejewskiego.
Późniejsza historia
Orły symbolizowały trzy pokolenia Polaków mieszkających w Szczecinie. Pomnik miał więc przypominać o przedwojennych polskich działaczach z tego terenu, co służyło podkreśleniu wcześniejszego istnienia polskiego elementu na odebranych Niemcom ziemiach. Pozostałe dwa pokolenia, upamiętnione przez monument, tworzyły polski Szczecin po 1945 r. Pomnik symbolizował więc stopienie miasta z Polską po drugiej wojnie światowej, wyodrębnienie kilku pokoleń było najpewniej zabiegiem podkreślającym stosunkowo długie już tradycje polskiego Szczecina. Pomnik nie odgrywał jednak istotnej funkcji jako miejsce uroczystości upamiętniających ważne wydarzenia historyczne. Główne obchody rocznicowe związane z rozpoczęciem czy zakończeniem drugiej wojny światowej skoncentrowane były wokół innych miejsc i pomników. Odbywała się przy nim w zasadzie tylko część uroczystości związanych z rocznicą przejęcia władzy w mieście przez Polaków (26.04.1945) oraz zwycięstwa w drugiej wojnie światowej (9.05.1945 r.).
Współczesne znaczenie
Dzisiaj pomnik odgrywa istotną rolę jako miejsce głównych uroczystości patriotycznych organizowanych w mieście, m.in. w święta państwowe (1 i 3 V, 11 XI) oraz manifestacji politycznych o różnym charakterze. Monument jest jednym z ważniejszych punktów w centrum miasta, jest atrakcją zarówno dla mieszkańców jak i turystów.
Położenie
Galeria zdjęć
Szczecin, Województwo zachodniopomorskie.
Polska ,70-496
