Położenie względem otoczenia

Pomnik stoi na placu przed głównym wejściem do kopalni „Wujek".

Tekst inskrypcji

Na pomniku znajdują się dwa napisy: „W hołdzie górnikom poległym 16. XII.1981 roku w obronie wolności i solidarności [tu napis charakterystyczną historyczną czcionką] w 10 rocznicę”, „A kto się zbudzi – ogień pochwali a którzy zginą – ogień podsycą…”

Ogólny opis

Pomnik składa się z 33-metrowego stalowego krzyża, w którego ramionach umieszczono mniejszy drewniany krzyż stojący w tym miejscu wcześniej. Elementem pomnika jest też ceglany mur kopalni stojący za krzyżem, na którym umieszczono dwa napisy. Po lewej stronie umieszczono kolumnadę składającą się z czterech filarów, z nią na murze umieszczono kilkanaście kolejnych tablic (ufundowane przez różne instytucje i organizacje) poświęconych pamięci górników. Za krzyżem po prawej stronie znajduje się 9 mniejszych krzyży (są oparte o kamienną konstrukcję), każdy krzyż to jednocześnie urna z ziemią z grobów górników (każdej ofierze poświęcony jest odrębny krzyż).

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

13 XII 1981 r. komunistyczne władze wprowadziły stan wojenny, którego głównym celem było zlikwidowanie niezależnego ruchu społecznego „Solidarność”. W jego obronie zastrajkowali pracownicy różnych branż na terenie całego kraju, m.in. górnicy z KWK „Wujek”. 16 XII 1981 r. milicja i wojsko dokonały pacyfikacji kopalni. Pluton specjalny ZOMO ostrzelało górników z pistoletów maszynowych, w wyniku czego śmierć poniosło dziewięciu z nich. Strajk został przerwany. Już wieczorem 16 XII koledzy zamordowanych ustawili pod murem drewniany krzyż upamiętniający ofiary, w styczniu 1982 r. władze usunęły krzyż, ale w jego miejsce górnicy postawili kolejny, który przetrwał aż do 1991 r. i stał się elementem nowego pomnika. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 15 XII 1991 r. i była związana z upamiętnieniem 10. rocznicy pacyfikacji kopalni. Osłonięcia dokonał prezydent Lech Wałęsa.

Późniejsza historia

Współczesne znaczenie

Strajk w kopalni „Wujek” i jego brutalna pacyfikacja stały się jednymi z najważniejszych symboli oporu społeczeństwa wobec reżimu gen. Jaruzelskiego i wprowadzonego przez niego stanu wojennego. Pomnik jest świadectwem braku akceptacji dla stanu wojennego i przywiązania Polaków do idei wolnościowych. Monument przypomina również o represyjnym charakterze systemu, którego obrońcy nie cofnęli się przed zamordowaniem strajkujących górników. Pod monumentem odbywają się uroczystości rocznicowe przypominające o wydarzeniach z 16 XII 1981 r., biorą w nich udział m.in. przedstawiciele najwyższych władz państwowych. Pomnik jest obecny w przewodnikach turystycznych o Katowicach

Publikacje, źródła, linki

http://www.peuk.fiiz.pl/pl/poi/3590816

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_poleg%C5%82ych_g%C3%B3rnik%C3%B3w_KWK_%E2%80%9EWujek%E2%80%9D

https://dzieje.pl/aktualnosci/katowice-oddano-hold-gornikom-poleglym-podczas-pacyfikacji-kopalni-wujek