Pomnik Protestu Robotniczego
Rok odsłonięcia
1981
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Mieszkańcy Radomia represjonowani w związku z manifestacją antyrządową przeprowadzoną 25 VI 1976 r.
Położenie
Radom, Skrzyżowanie ulic 25 Czerwca i Żeromskiego
Położenie względem otoczenia
Pomnik stoi na chodniku przy skrzyżowaniu ulic 25 Czerwca i Żeromskiego.
Tekst inskrypcji
Pomnik Ludzi Skrzywdzonych w związku z Robotniczym Protestem 25 czerwca 1976 r.
Ogólny opis
Bryła piaskowca w kształcie prostopadłościanu o wys. ok. 2 m. na nim zamontowano krzyż oraz tablicę, na której znajduje się inskrypcja.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
W dniu 24 czerwca władze wprowadziły drastyczne podwyżki cen podstawowych artykułów żywnościowych. Następnego dnia doszło do fali protestów społecznych w wielu miejscowościach, najgwałtowniejszy przebieg miały demonstracje w Radomiu, Ursusie i Płocku. Najliczniej protestowali Radomianie (ok. 20-25 tys. osób), doszło tam do walk ulicznych i podpalenia gmachu Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Władze brutalnie stłumiły protest, a jego uczestników poddały dalszym represjom (pozbawienie wolności, grzywny, pobicia, wyrzucenie z pracy). Po powstaniu NSZZ „Solidarność” w 1980 r. jego radomscy działacze (m.in. Bronisław Kawęcki, Andrzej Sobieraj, Jan Rejczak) rozpoczęli zabiegi o zgodę na postawienie pomnika upamiętniającego represjonowanych za udział w protestach z 1976 r. „Solidarność” ogłosiła konkurs na projekt pomnika, przed wprowadzeniem stanu wojennego (13 XII 1981 r.) udało się jej jednak doprowadzić tylko do wmurowania kamienia węgielnego. W uroczystości, która odbyła się 25 VI 1981 r. wzięli udział m.in. Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz. Po 13 XII 1981 r. władze nie pozwoliły na postawienie właściwego monumentu i rolę pomnika upamiętniającego represjonowanych do dzisiaj pełni kamienny blok z tablicą.
Późniejsza historia
Po wprowadzeniu stanu wojennego pomnik stał się miejscem demonstracji antykomunistycznych, m.in. 3 V i 31 VIII 1982 r., 3 V 1983 r. W dniu 31 VIII 1985 r. Dariusz Tomaszewski dokonał tam aktu samospalenia w proteście przeciw panującemu ustrojowi.
Współczesne znaczenie
Od 1989 r. pod pomnikiem odbywają się uroczystości w rocznice robotniczego protestu, m.in. z udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych. Pomnik jest jednym z symboli oporu społecznego w PRL. Podkreśla też szczególną rolę mieszkańców Radomia, jaką odegrali w czerwcu 1976 r. Po 1989 r. dokonano również zmiany nazwy ulicy, przy której stoi pomnik, z 1 Maja na 25 Czerwca. W 1991 w czasie wizyty w Radomiu papież Jan Paweł II przez kilka minut modlił się pod pomnikiem. Na pamiątkę tego wydarzenia obok ustawiono tablicę z treścią modlitwy wypowiedzianej wówczas przez papieża. Pomnikowi poświęcono film dokumentalny pt. „Kamień” wyemitowany w telewizji publicznej.
Położenie
Galeria zdjęć
Radom, mazowieckie.
Polska ,26-610
