Położenie względem otoczenia

Pole między wioskami Grunwald i Stębark, gdzie została rozegrana bitwa pod Grunwaldem.

Tekst inskrypcji

15 VII 1410 15 VII 1960

Ogólny opis

Pomnik składa się właściwie z trzech części: 8-metrowego obelisku złożonego z dwóch granitowych bloków umieszczonego na postumencie, w każdym z bloków wyrzeźbiono twarze rycerzy zwrócone ku zachodowi i północy; jedenastu stalowych 30-metrowych masztów z chorągwiami rycerstwa walczącego pod Grunwaldem; amfiteatru z pomieszczeniami muzealnymi.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

Bitwa pod Grunwaldem rozegrała się 15 VII 1410 r. Wojska polsko-litewskie pokonały wówczas Zakon Krzyżacki zabijając m.in. wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena. Bitwa jest uznawana za jedno z najważniejszych sukcesów militarnych średniowiecznej Polski oraz moment zwrotny w historii zmagań polsko-krzyżackich. Plany postawienia pomnika na polu grunwaldzkim sięgały 1945 r. Przyspieszenie ich realizacji związane było z obchodami tysiąclecia państwa polskiego oraz ze zbliżającą się okrągłą 550 rocznicą bitwy. W 1958 r. ogłoszono konkurs na projekt pomnika, w którym wyłoniono zwycięski projekt autorstwa Jerzego Bandury i Witolda Cęckiewicza. Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 17 VII 1960 r. w czasie obchodów 550 rocznicy bitwy. Wzięli w nich udział członkowie najwyższych władz partyjnych i państwowych: I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, premier Józef Cyrankiewicz i przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki. Zgromadziły ok. 200 tys. uczestników.

Późniejsza historia

Obchody rocznic zwycięstwa grunwaldzkiego odbywające się pod pomnikiem miały przypominać o zwycięstwie Polaków czy szerzej Słowian nad Niemcami i narodami germańskimi. Wpisywało się to w prowadzoną przez władze PRL politykę historyczną, której celem było udowodnienie agresywnych i wrogich zamiarów Niemiec wobec wschodnich sąsiadów od średniowiecza począwszy. Powstrzymanie Niemiec miał zagwarantować sojusz z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi, co podkreślał Gomułka w czasie uroczystości odsłonięcia pomnika: „(…) droga na wschód przed niemieckim imperializmem została zamknięta raz na zawsze. Zagradza ją stojący na straży pokoju, zespolony ideologią potężny sojusz państw-sygnatariuszy Układu Warszawskiego i niewzruszona jedność obozu socjalistycznego”. Bitwa grunwaldzka była jednym z przykładów wielkich zwycięstw strony słowiańskiej, której udało się powstrzymać agresorów (w analogiczny sposób przedstawiano również drugą wojnę światową). Pamięć o niej miała służyć pielęgnowaniu narodowej dumy i wyższości nad odwiecznym wrogiem. Bitwa grunwaldzka i okolice, w których została rozegrana, były obiektem sporów o pamięć, w podobny bowiem sposób historię kreowali naziści, którzy w położonym nieopodal Mauzoleum Hindenburga upamiętniali zwycięstwo nad Rosjanami pod Tannenbergiem (1914), które przedstawiane jako rewanż za przegraną pod Grunwaldem (tym razem Germanie pokonali Słowian). Mauzoleum zostało wysadzone przez wycofujących się Niemców w 1945 r., później nastąpiła rozbiórka jego pozostałości.

Współczesne znaczenie

Rokrocznie na Polu Grunwaldzkim i pod pomnikiem odbywają się obchody rocznicy bitwy połączone z jej inscenizacją (Dni Grunwaldu) przyciągające tysiące uczestników. Nie mają one jednak już antyniemieckiego wydźwięku jak w czasach komunistycznych. Raczej służą popularyzacji historii oraz budowaniu narodowej dumy poprzez przypomnienie dawnej chwały oręża polskiego i potęgi Królestwa Polskiego.

Publikacje, źródła, linki

http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Pomnik_Grunwaldzki

http://www.tannenberg-denkmal.com/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grunwald_%E2%80%93_Pole_Bitwy