Położenie względem otoczenia

Pomnik stoi na skwerze przed budynkiem Starostwa Powiatowego.

Tekst inskrypcji

I tablica: Pamięci Sybiraków 1772 - 1830, 1863 - 1918, 1940, 1941, 1944, 1943-1954

II tablica: Perm, Irkuck, Barnauł, Workuta, Nowosybirsk, Archangielsk, Kazachstan

III tablica: Jakuck, Kołyma, Norylsk, Tobolsk, Chabarowsk, Krasnojarsk

IV tablica: Katyń, Kozielsk, Miednoje, Borowicze, Ostaszków, Starobielsk

V tablica: Komi, Uralsk, Peczora, Kuranda, Akmolinsk, Karaganda

Ogólny opis

Na postumencie (zbudowanym na planie krzyża) stoją cztery postacie o wys. ok. 2 m. Symbolizują one ofiary deportacji na Syberię: księdza, żołnierza Wojska Polskiego z 1939 r., matkę z dzieckiem na ręku oraz XIX-wiecznego powstańca. Na pomniku umieszczono pięć tablic, największa od frontu, pozostałe cztery z nazwami miejsc zsyłki zostały umieszczone między figurami.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

W II poł. XVIII w. Rzeczpospolita była pogrążona w kryzysie, a jej polityka podlegała kontroli obcych mocarstw, przede wszystkim Rosji. Przeciw niej zwrócili się m.in. konfederaci barscy, ponieśli jednak ostateczną klęskę w 1772 r. Wziętych do niewoli konfederatów Rosjanie zsyłali m.in. na Syberię, byli to pierwsi polscy Sybiracy. Kolejni Polacy trafiali w głąb Rosji w XIX i na pocz. XX w. w ramach represji za prowadzoną przez nich działalność niepodległościową (w latach 1795-1918 państwo polskie nie istniało, a jego wcześniejsze terytorium zostało włączone do Rosji, Austrii i Prus). Podobny los spotkał Polaków w czasie drugiej wojny światowej i bezpośrednio po niej, kiedy po 1939 r. część, a po 1945 cała Polska znalazła się pod kontrolą ZSRR. Z inicjatywą budowy pomnika wyszli Sybiracy zrzeszeni lokalnym kole Związku Sybiraków. Uroczystości odsłonięcia monumentu odbyły się 17 IX 1995 r., a więc w rocznicę napaści ZSRR na Polskę w 1939 r.

Późniejsza historia

Współczesne znaczenie

Pomnik, podobnie jak inne tego typu monumenty, upamiętnia zbrodnie i krzywdy, jakie Polacy doznali z rąk najpierw Imperium Rosyjskiego a potem Związku Sowieckiego. Przed 1990 r. kiedy Polska zależna była od ZSRR, nie było mowy o upamiętnianiu tych wydarzeń (przede wszystkim tych z czasów drugiej wojny światowej). Dopiero po 1990 r. było to możliwie i wówczas tego typu monumenty zaczęły powstawać jako odpowiedź na potrzebę zaznaczenia tych wydarzeń w pamięci zbiorowej i przestrzeni publicznej. Pomnik jest zatem miejscem uroczystości związanych z wydarzeniami, których dotyczy, przede wszystkim 17 września (od 2004 Światowy Dzień Sybiraka). Biorą w nich udział Sybiracy, mieszkańcy i przedstawiciele lokalnych władz.

Publikacje, źródła, linki

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Pami%C4%99ci_Sybirak%C3%B3w_w_Bia%C5%82ej_Podlaskiej