Pomnik Pamięci Sybiraków

Rok odsłonięcia

1995

Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik

Pomnik jest poświęcony Polakom wywiezionym przez Rosjan na Syberię (tzw. Sybirakom) jako karę za ich działalność niepodległościową.

Położenie

Biała Podlaska, ul. Brzeska

Położenie względem otoczenia

Pomnik stoi na skwerze przed budynkiem Starostwa Powiatowego.

Tekst inskrypcji

I tablica: Pamięci Sybiraków 1772 - 1830, 1863 - 1918, 1940, 1941, 1944, 1943-1954

II tablica: Perm, Irkuck, Barnauł, Workuta, Nowosybirsk, Archangielsk, Kazachstan

III tablica: Jakuck, Kołyma, Norylsk, Tobolsk, Chabarowsk, Krasnojarsk

IV tablica: Katyń, Kozielsk, Miednoje, Borowicze, Ostaszków, Starobielsk

V tablica: Komi, Uralsk, Peczora, Kuranda, Akmolinsk, Karaganda

Ogólny opis

Na postumencie (zbudowanym na planie krzyża) stoją cztery postacie o wys. ok. 2 m. Symbolizują one ofiary deportacji na Syberię: księdza, żołnierza Wojska Polskiego z 1939 r., matkę z dzieckiem na ręku oraz XIX-wiecznego powstańca. Na pomniku umieszczono pięć tablic, największa od frontu, pozostałe cztery z nazwami miejsc zsyłki zostały umieszczone między figurami.

Stan zachowania

Dobry

Okoliczności odsłonięcia pomnika

W II poł. XVIII w. Rzeczpospolita była pogrążona w kryzysie, a jej polityka podlegała kontroli obcych mocarstw, przede wszystkim Rosji. Przeciw niej zwrócili się m.in. konfederaci barscy, ponieśli jednak ostateczną klęskę w 1772 r. Wziętych do niewoli konfederatów Rosjanie zsyłali m.in. na Syberię, byli to pierwsi polscy Sybiracy. Kolejni Polacy trafiali w głąb Rosji w XIX i na pocz. XX w. w ramach represji za prowadzoną przez nich działalność niepodległościową (w latach 1795-1918 państwo polskie nie istniało, a jego wcześniejsze terytorium zostało włączone do Rosji, Austrii i Prus). Podobny los spotkał Polaków w czasie drugiej wojny światowej i bezpośrednio po niej, kiedy po 1939 r. część, a po 1945 cała Polska znalazła się pod kontrolą ZSRR. Z inicjatywą budowy pomnika wyszli Sybiracy zrzeszeni lokalnym kole Związku Sybiraków. Uroczystości odsłonięcia monumentu odbyły się 17 IX 1995 r., a więc w rocznicę napaści ZSRR na Polskę w 1939 r.

Późniejsza historia

Współczesne znaczenie

Pomnik, podobnie jak inne tego typu monumenty, upamiętnia zbrodnie i krzywdy, jakie Polacy doznali z rąk najpierw Imperium Rosyjskiego a potem Związku Sowieckiego. Przed 1990 r. kiedy Polska zależna była od ZSRR, nie było mowy o upamiętnianiu tych wydarzeń (przede wszystkim tych z czasów drugiej wojny światowej). Dopiero po 1990 r. było to możliwie i wówczas tego typu monumenty zaczęły powstawać jako odpowiedź na potrzebę zaznaczenia tych wydarzeń w pamięci zbiorowej i przestrzeni publicznej. Pomnik jest zatem miejscem uroczystości związanych z wydarzeniami, których dotyczy, przede wszystkim 17 września (od 2004 Światowy Dzień Sybiraka). Biorą w nich udział Sybiracy, mieszkańcy i przedstawiciele lokalnych władz.

Położenie


93 Brzeska
Biała Podlaska, lubelskie.
Polska ,21-500