Pomnik Obrońców Wybrzeża / Pomnik Westerplatte
Rok odsłonięcia
1966
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik jest poświęcony przede wszystkim polskim żołnierzom, którzy walczyli z Niemcami we wrześniu 1939 r. w obronie Wybrzeża. Monument upamiętnia też żołnierzy polskich walczących w innych bitwach drugiej wojny światowej.
Położenie
Gdańsk, Westerplatte
Położenie względem otoczenia
Pomnik stoi na kopcu usypanym na półwyspie Westerplatte przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej.
Tekst inskrypcji
Na pomniku wypisano nazwy niektórych miejsc, w których walczyli Polacy w czasie wojny. U jego dołu umieszczono te powiązane z obroną wybrzeża w 1939 r.: Kosynierzy Gdyńscy, Poczta Gdańska, Westerplatte, Oksywie, Hel. Powyżej umieszczono nazwy miejsc, w których operowali polscy marynarze: Murmańsk, Narwik, Atlantyk, Morze Śródziemne, Dunkierka, La Manche. Na ścianach bocznych znajdują się także napisy: Studzianki, Lenino i „Tym, co na morzu” oraz data „30 III 1945” (zdobycie Gdańska przez Armię Czerwoną).
Ogólny opis
Monument mierzący 25 m. tworzy 236 granitowych bloków, przypomina on bagnet wbity w ziemię. Oprócz wspomnianych napisów, które zostały wyryte w granicie, na pomniku znajdują się dwie płaskorzeźby: jedna przedstawia żołnierza piechoty i marynarza (pojawia się też radziecki karabin – tzw. pepesza), a druga żołnierzy poległych na polu bitwy. Cała konstrukcja została osadzona na wysokim kopcu. U podnóża kopca ustawiono siedem zniczy wykonanaych z rur o różnych wymiarach. Symbolizują one siedem dni obrony polskiej załogi Westerplatte.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
W miejscu, w którym znajduje się pomnik zlokalizowana była wojskowa Składnica Tranzytowa Polski, której załogę stanowiło ok. 200 żołnierzy. O godz. 4.45 1 IX 1939 r. Westerplatte zostało ostrzelane przez niemiecki pancernik dając tym samym początek drugiej wojnie światowej. Obrona Westerplatte trwająca aż siedem dni mimo miażdżącej przewagi wroga stała się symbolem bohaterstwa i poświęcenia polskich żołnierzy. Inicjatywa budowy pomnika powstała w związku ze zbliżającymi się obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego. W 1963 r. rozpisano konkurs na projekt pomnika. Do realizacji wybrano projekt autorstwa rzeźbiarza Franciszka Duszeński i architektów Henryka Kitowskiego i Adama Haupta. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 9 X 1966 r. , w związku z obchodami rocznicy bitwy pod Lenino i Dnia Wojska Polskiego (12 października). W uroczystościach wzięło udział ok. 50 tys. ludzi, w tym weterani drugiej wojny światowej, m.in. walczący na Westerplatte w 1939 r., członkowie najwyższych władz państwowych m.in. z-ca przew. Rady Państwa Ignacy Loga-Sowiński, wiceminister obrony narodowej gen. Wojciech Jaruzelski i minister spraw wewnętrznych gen. Mieczysław Moczar oraz przedstawiciele marynarki wojennej.
Późniejsza historia
Pomnik, mimo swojej nazwy, nie upamiętniał jedynie obrońców Wybrzeża z 1939 r., ale także polskich marynarzy walczących na innych akwenach. Co więcej, monument – ze względów czysto propagandowych – upamiętniał dodatkowo żołnierzy walczących wespół z Armią Czerwoną pod Lenino oraz Studziankami. Na dodatek pojawia się na nim data zdobycia Gdańska przez ACz i WP w 1945 r. Symbolika pomnika miała więc podkreślać również braterstwo broni między tymi armiami. Miała służyć budowaniu poczucia, że jedynie sojusz militarny ZSRR jest gwarantem powstrzymania agresywnych zapędów Niemiec. Znamienna jest również data odsłonięcia pomnika, nie była to rocznica rozpoczęcia drugiej wojny światowej, ale rocznica bitwy pod Lenino. W kolejnych latach PRL pod pomnikiem odbywały się rocznicowe uroczystości zarówno w okolicach 12 października (Święto Wojska Polskiego) oraz 1 września w związku z rocznicą wybuchu drugiej wojny światowej. Uczestniczyli w nich członkowie władz państwowych i wojewódzkich.
Współczesne znaczenie
W ostatnich latach miejsce to jest głównym punktem obchodów rocznicy rozpoczęcia drugiej wojny światowej, w których biorą udział przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym prezydenci i premierzy. Sam monument i uroczystości rocznicowe mają przypominać, że to właśnie tam rozpoczęła się druga wojna światowa, a Polska była pierwszym państwem, które stawiło zbrojny opór III Rzeczy i która jako pierwsza padła ofiarą jej militarnej agresji. Temu służyły m.in. wyjątkowo uroczyste obchody 70. Rocznicy wybuchu wojny w 2009 r., którym nadano dużą rangę międzynarodową. Wzięło w nich udział wielu ważnych polityków m.in. premier Rosji Władimir Putin i kanclerz Niemiec Angela Merkel.
Położenie
Galeria zdjęć
Gdańsk, pomorskie.
Polska ,80
