Pomnik Papieża Jana XXIII
Rok odsłonięcia
1968
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Poświęcony papieżowi Janowi XXIII
Położenie
Wrocław, ul. Świętego Marcina 67
Położenie względem otoczenia
Pomnik znajduje się na otwartym skwerze, tuż obok małego kościoła pw. Św. Marcina. Jest doskonale widoczny od strony ulicy.
Tekst inskrypcji
Pacem in terris (łac. Pokój na ziemi)
Ogólny opis
Pomnik przedstawia papieża Jana XXIII w szatach liturgicznych, wyciągającego prawą rękę w geście błogosławieństwa. Postać znajduje się na niewielkim prostokątnym cokole, na którym umieszczona jest inskrypcja: Pacem in terris. Pomnik wykonany jest z granitu, postać ma 5 metrów wysokości.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
W wyniku ustaleń pomiędzy przywódcami USA, Wielkiej Brytanii oraz Rosji Sowieckiej, zapadłych w Jałcie oraz Poczdamie, w Europie Środkowej doszło do znaczących przesunięć przedwojennych granic. W ich wyniku ziemie dotychczas będące częścią Niemiec, przyznane zostały Polsce (jako tzw. Ziemie Zachodnie, niesłusznie nazywane przez komunistyczną propagandę Ziemiami Odzyskanymi). Ta wymuszona zmiana granic pociągnęła za sobą wielomilionową migrację, jak również stała się jednym z kluczowym problemów w powojennych relacjach polsko-niemieckich. Władze Niemiec Zachodnich przez wiele lat nie uznawały zachodniej granicy Polski, podkreślając, że są one zajęte bezprawnie i powinny powrócić do państwa niemieckiego. Dlatego też władze polskie szczególną uwagę przywiązywały do wszelkich wypowiedzi czy gestów politycznych, które mogłyby zostać wykorzystane do podkreślenia polskości spornych terenów – które nie były uznawane przez wszystkie kraje. Jedną z takich wypowiedzi były słowa papieża Jana XXIII, które komunistyczna władza zinterpretowała jako potwierdzenie praw Polski do Ziem Zachodnich. Stało się to podstawą do szerokiej akcji propagandowej, które w bardzo pozytywnym świetle prezentowała papieża.
5 czerwcu 1968 roku, w pięć lat po śmierci papieża Jana XXIII, we Wrocławiu, nieformalnej stolicy Ziem Zachodnich, tuż przy centrum kościelnego życia tego miasta – Ostrowie Tumskim – ustawiono pomnik upamiętniający papieża. Był to pierwszy na świecie pomnik tego papieża, a także pierwszy pomnik duchownego w komunistycznej Polsce, który nie powstał z inicjatywy Kościoła, ale z decyzji Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Odsłonięcie pomnika miało charakter uroczystości państwowej i stało się okazją do podkreślenia polskich praw do Ziem Zachodnich. Odbyło się ono z udziałem wrocławskiego duchowieństwa, jednak przy nieobecności niektórych z dostojników kościelnych, którzy odmówili w niej udziału. Na cokole pomnika umieszczono napis „Pacem in terris”, tytuł papieskiej encykliki, która w interpretacji komunistów wpisywała się w tzw. pokojową politykę Związku Radzieckiego, co nadawało pomnikowi dodatkowy polityczny kontekst.
Autorem pomnika jest Lidia Nitschowa.
Późniejsza historia
W grudnia 1970 roku władzy Polski i Niemiec Zachodnich podpisały traktat uznający polskie granice zachodnie, zaś w 1972 roku papież Paweł VI przyłączył Wrocław do diecezji gnieźnieńskiej, czym ostatecznie zamknął nieuregulowany status prawny Ziem Zachodnich. Sprawiło to, że pomnik stracił swój polityczny wydźwięk.
Współczesne znaczenie
Kanonizacja Jana XXIII w 2014 roku sprawiła, że pomnik ponowne zyskał na zainteresowaniu, był to jednak stan przejściowy. Współcześnie nie odbywają się jednak wokół niego żadne uroczystości. Sam papież Jan XXIII nie jest zaś postacią powszechnie rozpoznawalną.
Położenie
Galeria zdjęć
