Pomnik Syreny w Warszawie
Rok odsłonięcia
1939
Osoba/osoby/wydarzenie, którym poświęcony jest pomnik
Pomnik poświęcony jest Syrenie – symbolowi miasta stołecznego Warszawy.
Położenie
Warszawa, ul. Wybrzeże Kościuszkowskie
Położenie względem otoczenia
Pomnik znajduje się na specjalnie wydzielony placyku obok nabrzeża, tuż przy wejściu do metra. Nie sąsiaduje z żadnymi obiektami. Jest doskonale widoczny.
Tekst inskrypcji
Warszawa – napis na tarczy.
Ogólny opis
Rzeźba przestawia postać syreny, która w jednej ręce trzyma okrągłą tarczę, na której widnieje orzeł oraz napis „Warszawa”, w drugiej, uniesiony nad głową miecz. Rzeźba umieszczona jest na wysokim cokole. Rzeźba ma 4 metry wysokości, wykonana jest z brązu. Cokół wykonano z piaskowca.
Stan zachowania
Dobry
Okoliczności odsłonięcia pomnika
Inicjatorem powstania pomnika był prezydent miasta, Stefan Starzyński, który w 1936 roku ogłosił konkurs, wygrany przez projekt Ludwiki Nitschowej. Pierwotnie zakładał on wykonanie 20-metrowej rzeźby ze szkła, ustawionej na filarze ustawionym na środku kanału Wisły. Ze względów finansowych zrezygnowano z tego pomysłu, decydując się na skromniejsze rozwiązanie - rzeźbę otoczoną rybami i mewami, która miała być ustawiona w fontannie. Pomnik w 29 czerwca 1939 roku odsłonił prezydent miasta. Ze względu na trudną sytuację międzynarodową, uroczystość miała skromny charakter, a prasa warszawska zamieściła tylko krótkie wzmianki o nowym pomniku i jego zdjęcia.
Późniejsza historia
Pomnik nie znalazł się na liście obiektów przeznaczonych przez Niemców do demontażu, był także jednym z nielicznych, które przetrwały II wojnę bez większych uszkodzeń.
W latach 80. odbył się kompleksowy remont, podczas którego rozmontowano fontannę.
W 2005 roku przeprowadzono generalny remont pomnika., podczas którego ponownie uruchomiono fontannę. Wokół pomnika stworzono niewielki placyk.
W 2006 roku przed pomnikiem umieszczono płytę upamiętniającą nadanie miastu Warszawie orderu Virtuti Militari – za obronę przed wojskami niemieckimi podczas wojny obronnej 1939 roku.
Współczesne znaczenie
Syrena jest od wieków symbolem Warszawy. W pewnym sensie niezniszczony pomnik Syreny stał się symbolem odrodzonego z wojennych zniszczeń miasta i już od pierwszych lat po zakończeniu wojny był szeroko używany w materiałach promujących miasto. We współczesnej pamięci zbiorowej wyobrażenie syreny, przedstawiona na rzeźbie stojącej na Powiślu jest wiązane nie tylko ze współczesnym miastem, ale także z bohaterską i tragiczną historią miasta podczas wojny, a szczególnie podczas Powstania Warszawskiego. Podkreślone jest to m.in. przez płytę upamiętniającą nadanie miastu orderu Virtuti Militari – najwyższego polskiego odznaczenia wojskowego, możliwego do zdobycia wyłącznie za udział w walce. Dodatkowym elementem, który pojawia się w kontekście pomnika jest modelka, która użyczyła syrenie figury i twarzy. Była nią ówczesna studentka Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska. Stała się ona rozpoznawalną postacią, kiedy kilka lat po wojnie autorka rzeźby zdradziła kto był jej modelką, a na jaw wyszło, że Krahelska wzięła udział w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka – w którym zginęła – oraz była autorką piosenki „Hej chłopcy, bagnet na broń”, która stała się jednym z hymnów Powstania. Kopia pomnika Syreny znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego, w części poświęconej Krystynie Krahelskiej.
Położenie
Galeria zdjęć
